Selâmün aleyküm! – Aleyküm selâm! Buyrun, dinliyorum. – Saaayın Hocam, benim aklımı kurcalayan bir mevzu var, bu konuda beni aydınlatırsanız beni çok mutlu edersiniz. Şöyle ki, sorumu soruyorum, Müslümanlar’ın bir dünya menfaati beklentisi içinde bir hayır dua niyet etmeleri ve bir duayı adak adamaları dinimizce caiz midir? – Ne demek istediğinizi çok iyi anlayamadım. Yani siz şimdi şimdi ne diyorsunuz? Mesela bana yılbaşında büyük ikramiye çıksın diye bir yatıra el açıp dua etmek yahut iki Yâsin adamak caiz midir diye mi soruyosunuz? – Yok Saaayın Hocam, olur mu, hâşâ, öyle değil, anlamadınız siz. Bak şincik… – Ha, sen çok iyi anlattın da, ben kalın kafalıyım anlamadım. Anlat o zaman ne diyosun. – Hocam mesela örneğin bir misal vereyim, hani var ya Esentepe’de Nimet Abla…
Posts by Serdar Devrim
SD – Peşin söyleyeyim: ‘Öykü’ lafını hiç sevmiyorum, uydurma olduğu için, ama ‘hikâye’ farklı bir şey, onun için çaresiz kullanıyorum. Nedense öykü küçümsenir, hor görülür. Daha ‘fiyakalı ve asil’ olan roman karşısında. Ama bir yandan da daha zor ve daha teknik olduğu söylenir. Ayrıca herkes de sevmez. Ben özellikle Sait (*) aşığı olduğum + hafıza özürlü (**) olduğum için severim. Son zamanlarda neden gündemimde, itiraf edeyim. Biliyorsun, hanidir yazmak istiyorum. Ama roman yazmak için ciddî mesai gerek. Ben tembelleştim. Öykü yazayım desem, her bir öykü için farklı ve (romandan) vurucu bir kurgu gerek. Ben yaratıcılık özürlüyüm. Onun için bir türlü… Geçen hafta Lucia Berlin’in A Manual for clearing women’ını okudum. Roman değil. Ne kadarı kurgu, ne kadarı auto- belli değil. Öykü desen, aslında öykü…
O sabah şehrin üstüne kara bulutlar çökmüştü. Kapkaranlık. Gece gibi. Yağmur, fırtına… Üsküdar’ı gene sel basmıştı. Deniz nere kara nere belli değil. Arabalar suları yara yara ilerliyor; insanlar, ellerinde fırtınadan ters yüz olmuş şemsiye yahut kafalarına geçirdikleri bir naylon torba, dizlerine kadar suyun içinde hoplaya zıplaya otobüslere motorlara koşuyorlardı. O sıralar ben hem çalışıp hem okuyorum. Kadir amcam bana İETT’den bir torpil patlattı, sağ olsun, bi’ şöförlük ayarladı, haftanın dört günü hatta çıkıyorum. Sözleşmeliyim ama 139’a vermişler. Bir hafta Üsküdar-Ağva, bir hafta Üsküdar-Şile çalışıyorum. Bi’ 139 bi’ 139A yani. Hatırlıyorum çünkü boktan bir gündü. 7.15 için bekliyorum. Kızıymış, arkasından itip otobüse bindirdi. – Kardeşim Şile di mi? – Evet abla, Ağva. – Bu son durağa gidecek, aklı bi’ gidip bi’ geliyo, yolda bir yerde…
Gazetenin ilk çıkan görev aracı Taksim’e gidiyordu, atladım. Galatasaray’da, İngiliz Başkonsolosluğu’nun önünde indim ve bir saate yakın yürüdüm. Aslında maksadım bir kahvede, olmadı bir kafede bir köşeye oturmak, insanları seyretmek ve belki de bir yazı konusu çıkarmaktı. Ama nedense, ya Beyoğlu gününde değildi ya de ben. Arka sokaklarda, küçüklü büyüklü pasajlarda epey bir sürttüm. Soğuk ve karanlık hanlara girip çıktım. Eski kitaplar, 33’lük plaklar satan dükkanlara takıldım, incik boncuk bakındım… ama içimden bir yere oturmak gelmedi. Dedim ya, niyetim ya bizim atadan kalma kahvelerden birinde siftinmek, kağıt oynayanlara bulaşmak, mümkünse kahveciyle ‘N’olacak bu (yerine ve gidişata göre) memleketin / Fener’in / vatandaşın hali!’ geyiği yapmaktı. Olmadı, yeni moda kafelerden birinde oturur, bir bira içerim diyordum. Nedense, günün o saatinde boş olan kafeleri de, sigara…
1930’lu yıllardı… Askerî liseden tart, bir aklı kısa yaşardı Bursa sokaklarında. Belinden sicimle bağlı bir bez pantul, kirli ayakları çıplak, Setbaşı köprüsünü geçerken mutlaka görürdünüz onu, mahallenin çocuklarına piyade tâlimi yaptırırken, yahut da bir sopaya geçirdiği akşam simidini ‘Leeeeez-zeet lokantası’ diye bağırarak satarken… Boylu poslu, temiz yüzlü, az biraz kamburu çıkmış, ince bir delikanlıydı. Mehmet Ali miydi adı? Yok, Ali Osman’dı galiba… Setbaşı’nda asırlık bir çınar ağacı vardı, gövdesini üç kişi ele ele kucaklayamaz. O kadar ihtiyardı ki ağaç, içi boştu artık, ama baharda dalları hâlâ sürgün verirdi. Ali Osman, geceleri bir boş çuvala sarılır, o dev çınarın kovuğunda uyurdu. Çınarı öylesine evi bellemişti ki artık, mahallenin çocukları kovuğa girmeye kalkışsa kovalar, elinde kel bir çalı süpürgesi, sabah akşam toprak zemini temizlerdi. Mahalleliye vasiyet…
Sabah yedi buçuğa doğru evden çıktığımda, onu sırtını bahçe duvarına dayamış oturur görüyordum. Belinde saç örgüsü plastik kemer göbeğinin üstüne kadar çektiği iki numara büyük blucinin belini iyice sıkmış, paçalarını itinayla kıvırmış. Sırtında pembe fitilli kadifeden kalın bir gömlek. Adem elması fırlamış kara boynuna kadar, son düğmesi ilikli. Ayaklarında, yine bir iki numara büyük beyaz bir tenis ayakkabısı, sağ teki hafif patlak. Ben apartman kapısından çıkınca, her seferinde, ayağa fırlıyor. Ta arabaya oturup gaza basana kadar, saygıyla, biraz da endişeyle beni izliyor gözleriyle. Varlığının farkındayım, göz temasından kaçıyorum. “Şeere” gelmiş köy çocuklarını bilirim, mesafeyi ayarlayamazlar, sonra kırmayayım delikanlıyı. Ama bakıyorum, hayır, laf atmamı beklemiyor, sadece gözümün ta içine bakıyor, saygıdan gözünü benden ayırmıyor. Dikiz aynasından bakıyorum, arkamdan tekrar sırtını duvara verip çömüyor, sessizce bekliyor.…
SD – Kült yazısında ‘kitabın kült olsun ama sen fenomen olma’ demeye getirdin ya; beni uyutmadın, aklıma takıldı: Fransızca’da (fenomen Fransızca malum) bu kelime hangi anlamlarda, nerelerde kullanılır diye yorgun beynim kıvrandı durdu. Bilimsel dilde çıkarabildiğim 10-12 farklı anlamı var ‘phénomène’ kelimesinin. Ama burada bizi ilgilendiren bu değil. Güncel dil. Gülcel dilde bile 4-5 farkla anlam çıkardım. Ama uzatmayacağım. Şöyle bir formülle özetledim, ne dersin? Kült = Elitist (azınlık) Fenomen = Popüler (çoğunluk) AE – Son sözünü baştan söyleyip challenge ha! Görüyorum elini. Kült ve fenomeni karşılaştırmalı bu kadar netliğe indiriyoruz yani? Hakkı Devrim geninle yarışmayacağım. Fenomenin güncel anlamı neden bende kekremsi tat bırakıyor? Anlamından ayrı olarak bende çağrıştırdığı duygulara bak: Şişirme.. fazla muhakeme etmeden sevilen.. popülist. Evet evet popülist. Popülist fenomen. Galiba bendeki bu…
SD – Kafamı kurcalayan bir konu. ‘Kült’ diye bir tanım var ya… Fransızca ‘culte’. İsim. Latince colere (saygı göstermek, hürmet etmek) kökeninden. Tapma, tapınma, ibadet, diyanet anlamında. Genellenerek ‘din’ manasında kullanılıyor. Burada söz konusu olan ‘kült’ ise: Genellikle az sayıda insandan oluşan bir kitle tarafından çok beğenilen bir insan veya bir şey. Kült yazar, kült aktör, kült roman… vs. Tanımda mutabıksak, soruma gelelim: Bir roman, kitap, yazar, oyuncu, film, yönetmen… neden / nasıl kült hale gelir? (Kim buna karar verir, diye sormuyorum.) ‘Kült’ diye sınıflandırılan kişi ve eserlerin ortak bir özelliği var mıdır? Söz sende… AE – Örneklerle gideyim. Mesela Huqqa tarzı mekanlar bu dönemin kültü. Bir nevi şekil şartına uyma gibi; hiç bir şeyimiz eksik değil ama biz ‘siz’ değiliz. Yeni modernler. Kült değer.…
SD- Dün İK’cılara tivitırdan bir laf attım, “Yıllardır ‘think global act local’ diyorsunuz (bunu İngilizce demeniz daha da komik) ama bir türlü yerlileşemediniz!” Dur dur pardon, pat diye girdim lafa… Biliyorsun ben, ‘Her şeyden evvel iç iletişim’ diyenlerdenim. Dış iletişimin zaten banko; ama bir şirketin hangisi olursa olsun her politikasının başarısının altında iç iletişim yatar diyorum. Israr da ediyorum. Şirketin kontrollü-organize (kurumsal) veya kontrolsüz-spontane (çalışanlarının, tedarikçilerinin, müşterilerinin vd) yaptığı iletişim, aslında iç-iletişimin sonucu veya dışa yansımasıdır. Başarısız iç iletişimin sonu, başarısız dış iletişimdir. Başarılı dış iletişimin şartı, başarılı iç iletişimdir. Diğer şirket politikalarının da anlaşılır > paylaşılır > uygulanır > başarılır olabilmesi için, çok iyi bir iç iletişim gerekir. Buraya kadar kendimle tamamen mutabıkım. (Nadirdir. Genellikle kendi görüşlerime katılmam.) İyi de, iç iletişim bizim şirketlerde…
SD – Biraz ‘Güzin abi‘ yahut ‘Serdar abla‘ modunda olacak ama, olsun. Komik duruma düşmeyi göze alacağım. Söyleyecek çok laf var ama bu akşamlık 2 husus. (1) Sizin elinizde olmayan bir durum. (Bilimsellikte AE’ın gerisinde kalmamak için buna ‘ekzojen faktör‘ diyelim.) Bir abimiz vardı, gazetenin en yüksek yerlerine gelmiş ve artık kızağa alınmıştı. Maaşı, arabası aynen, ama işi yoktu. Ben de o zamanlar dış haberlerin başındayım, olaylar var, geç saatlere kadar çalışıyoruz. Bizim abi de gece yarılarına kadar yazı işlerinde geziyor. – Abi ne işiniz var sizin burada bu saatte? – Gazete bir dönsün / Şu manşet haber bir gelsin / Javier Solana’nın basın konferansı sona ersin/ Madrid’den El Clasico’nun sonucu gelsin… Abuk sabuk gerekçeler, bu haberlerle bir alakası yok halbuki. İyi tanıyan eski gazetecilerden…