SD – Avusturyalı romancı Vladimir Vertbil’in bir kitabını okudum yakında: Rosa Masur’un Garip Hatırâtı. Bir yerinde, yıllardır “Sen Petersburg’tan kaçıp Avrupa’da bir yere yerleşsek mi?” diye tartışıp duran bir Yahudi aileye, geçkin bir fahişe şöyle diyordu: “Hayatî sorunlarımızı aklımızla halletmeyiz. Akla olan inancımı çoktan kaybettim. Okulda mümkün kategorisine giren şeylerle ilgili bir sürü vaaz dinleriz ama olasılık yasasından hiç bahsedilmez. Söylemek istediğim aslında çok basit. Yani argüman ileri sürerseniz, iki seçenekten birine varma olasılığınız sıfır virgül beş’e yaklaşır. Yani klasik pat (*) pozisyonu. Onun için işte olasılığa eyvallah demek lazım; zaten sonunda onun dediği olacak.” 50 yılını iyi kötü hatırladığım ömrüme dönüp bakıyorum, (bilinçli bir şekilde) aklımı kullanıp çözdüğüm sorun; yahut aldığım hayatî karar / yaptığım büyük hamle sanki yok. Sanki rüzgârın önündeki bir…
Posts by Serdar Devrim
Gene iki yıldır kayıptı. Danışmadan aradılar: ‘Basura Hanım kapıda, sizinle randevusu varmış!’ Gülmemek için kendimi zor tuttum: ‘Bekletin, ben iniyorum…’ Genelde protokolsüz misafirleri yukarı göndermelerini isterim ama, ‘Basura’yı kontrolsüz bir şekilde yazı işlerine sokmak sakıncalı! Koşarak indim Hürriyet’in girişine… Danışmanın önündeki 8-10 kişilik kalabalığın içinde onu göremedim. – Benim bir misafirim varmış? Görevli önündeki kalabalığı gözleriyle taradı: – Şu hanım sizinle randevusu olduğunu söyleyen… ‘Şu hanım’ yüzünde alaycı bir gülümseme, gözlerini küstahça dikmiş bana bakıyormuş zaten. Kalabalığın içinde onu seçemeyişimden memnun ve üstümde yapacağı etkiden emin… Emin çünkü ‘şu hanım’ tanınır gibi değil. Üstünde yakası, cep kapakları ve eteğinin kenarı lacivert bantlı, kırçıllı, kirli beyaz bir tayyör. Lacivert düğmeler yakasına kadar kapalı. Gene lacivert sivri burunlu, ince topuklu pabuçlar, kolunda aynı renk bir çanta.…
“Ben kedi doğmalıymışım” derdi de, anlamazdım. “Sevilmekten, okşanmaktan, sürtünmekten, siftinmekten hoşlanırım” demek istiyor zannederdim de, birlikte olduğu erkek arkadaşlarına soramazdım, dediği gibi midir bu karı, diye, sahiden kediye mi benzer? Bizim ilişkimiz daha ziyade kedi-köpek türündendi. Aşklarına karşı nasıldı bilmem, biz onunla iki erkek arkadaş gibiydik. Bana muhabbetini böyle gösterirdi. İtişip kakışarak, kavga ederek, kızınca küseceğine sırtıma bir şaplak indirip “Seni bu halinle sevdik, n’apalım!” diyerek, aşk acılarını benimle paylaşıp, göz koyduğu oğlanları önce bana göstererek… Kim bilir, belki de “Aramızda bundan öte bir ilişki olamaz” demeye getirirdi, “Biz sadece sıkı arkadaş olabiliriz seninle…” Gerçekten de ilişkimiz az rastlanır türdendi. Birlikte Dolmabahçe’ye maça giderdik, Barbaros’ta okey çevirirdik, Bebek’ten sandal kiralar balığa çıkardık, bilardo oynadık batakhanelerde. Ayıptır söylemesi, birbirimize şeylik bile yapardık icabında. Ben ona…
Randevu saatini beklerken, yolları çiçeklendirmek niyetiyle koyulan ama kuru otların yanında sigara izmariti, çiklet kağıdı, yırtılmış biletlere çöp kutusu vazifesi gören beton saksılardan birine oturdum, gazete okuyacağım. Nişantaşı’nın biçimsiz yollarına park etmiş araçlarla apartman girişleri arasına sıkışmış daracık ve basamaklı eğri büğrü kaldırımda, ikisi kız ikisi erkek, dört küçük çocuk oynuyor. Onları seyretmek daha keyifli. Dar alanda seksek oynuyorlar. Belli ki bir kamplaşma söz konusu. Sarı saçları ensesinde örgülü kızla ablalık ettiği küçük çipil oğlan, kardeş olmalı. Diğer ikisine karşı savunmadalar. Kılık kıyafetlerine bakıyorum, sorun sosyal sınıf farkında galiba. Bu ikisi kapıcı çocuğu olmalı. Berikiler bir terbiyesizlik etmiyorlar, ama örgülü abla alıngan. Belki de farkın sadece o farkında. Hırçın. İki taraf da gerginlikten rahatsız, ama oyunu bozmak istemiyorlar. Seksek devam etsin diye, diğerleri tavize…
Selâmün aleyküm! – Aleyküm selâm! Buyrun, dinliyorum. – Saaayın Hocam, benim aklımı kurcalayan bir mevzu var, bu konuda beni aydınlatırsanız beni çok mutlu edersiniz. Şöyle ki, sorumu soruyorum, Müslümanlar’ın bir dünya menfaati beklentisi içinde bir hayır dua niyet etmeleri ve bir duayı adak adamaları dinimizce caiz midir? – Ne demek istediğinizi çok iyi anlayamadım. Yani siz şimdi şimdi ne diyorsunuz? Mesela bana yılbaşında büyük ikramiye çıksın diye bir yatıra el açıp dua etmek yahut iki Yâsin adamak caiz midir diye mi soruyosunuz? – Yok Saaayın Hocam, olur mu, hâşâ, öyle değil, anlamadınız siz. Bak şincik… – Ha, sen çok iyi anlattın da, ben kalın kafalıyım anlamadım. Anlat o zaman ne diyosun. – Hocam mesela örneğin bir misal vereyim, hani var ya Esentepe’de Nimet Abla…
SD – Peşin söyleyeyim: ‘Öykü’ lafını hiç sevmiyorum, uydurma olduğu için, ama ‘hikâye’ farklı bir şey, onun için çaresiz kullanıyorum. Nedense öykü küçümsenir, hor görülür. Daha ‘fiyakalı ve asil’ olan roman karşısında. Ama bir yandan da daha zor ve daha teknik olduğu söylenir. Ayrıca herkes de sevmez. Ben özellikle Sait (*) aşığı olduğum + hafıza özürlü (**) olduğum için severim. Son zamanlarda neden gündemimde, itiraf edeyim. Biliyorsun, hanidir yazmak istiyorum. Ama roman yazmak için ciddî mesai gerek. Ben tembelleştim. Öykü yazayım desem, her bir öykü için farklı ve (romandan) vurucu bir kurgu gerek. Ben yaratıcılık özürlüyüm. Onun için bir türlü… Geçen hafta Lucia Berlin’in A Manual for clearing women’ını okudum. Roman değil. Ne kadarı kurgu, ne kadarı auto- belli değil. Öykü desen, aslında öykü…
O sabah şehrin üstüne kara bulutlar çökmüştü. Kapkaranlık. Gece gibi. Yağmur, fırtına… Üsküdar’ı gene sel basmıştı. Deniz nere kara nere belli değil. Arabalar suları yara yara ilerliyor; insanlar, ellerinde fırtınadan ters yüz olmuş şemsiye yahut kafalarına geçirdikleri bir naylon torba, dizlerine kadar suyun içinde hoplaya zıplaya otobüslere motorlara koşuyorlardı. O sıralar ben hem çalışıp hem okuyorum. Kadir amcam bana İETT’den bir torpil patlattı, sağ olsun, bi’ şöförlük ayarladı, haftanın dört günü hatta çıkıyorum. Sözleşmeliyim ama 139’a vermişler. Bir hafta Üsküdar-Ağva, bir hafta Üsküdar-Şile çalışıyorum. Bi’ 139 bi’ 139A yani. Hatırlıyorum çünkü boktan bir gündü. 7.15 için bekliyorum. Kızıymış, arkasından itip otobüse bindirdi. – Kardeşim Şile di mi? – Evet abla, Ağva. – Bu son durağa gidecek, aklı bi’ gidip bi’ geliyo, yolda bir yerde…
Gazetenin ilk çıkan görev aracı Taksim’e gidiyordu, atladım. Galatasaray’da, İngiliz Başkonsolosluğu’nun önünde indim ve bir saate yakın yürüdüm. Aslında maksadım bir kahvede, olmadı bir kafede bir köşeye oturmak, insanları seyretmek ve belki de bir yazı konusu çıkarmaktı. Ama nedense, ya Beyoğlu gününde değildi ya de ben. Arka sokaklarda, küçüklü büyüklü pasajlarda epey bir sürttüm. Soğuk ve karanlık hanlara girip çıktım. Eski kitaplar, 33’lük plaklar satan dükkanlara takıldım, incik boncuk bakındım… ama içimden bir yere oturmak gelmedi. Dedim ya, niyetim ya bizim atadan kalma kahvelerden birinde siftinmek, kağıt oynayanlara bulaşmak, mümkünse kahveciyle ‘N’olacak bu (yerine ve gidişata göre) memleketin / Fener’in / vatandaşın hali!’ geyiği yapmaktı. Olmadı, yeni moda kafelerden birinde oturur, bir bira içerim diyordum. Nedense, günün o saatinde boş olan kafeleri de, sigara…
1930’lu yıllardı… Askerî liseden tart, bir aklı kısa yaşardı Bursa sokaklarında. Belinden sicimle bağlı bir bez pantul, kirli ayakları çıplak, Setbaşı köprüsünü geçerken mutlaka görürdünüz onu, mahallenin çocuklarına piyade tâlimi yaptırırken, yahut da bir sopaya geçirdiği akşam simidini ‘Leeeeez-zeet lokantası’ diye bağırarak satarken… Boylu poslu, temiz yüzlü, az biraz kamburu çıkmış, ince bir delikanlıydı. Mehmet Ali miydi adı? Yok, Ali Osman’dı galiba… Setbaşı’nda asırlık bir çınar ağacı vardı, gövdesini üç kişi ele ele kucaklayamaz. O kadar ihtiyardı ki ağaç, içi boştu artık, ama baharda dalları hâlâ sürgün verirdi. Ali Osman, geceleri bir boş çuvala sarılır, o dev çınarın kovuğunda uyurdu. Çınarı öylesine evi bellemişti ki artık, mahallenin çocukları kovuğa girmeye kalkışsa kovalar, elinde kel bir çalı süpürgesi, sabah akşam toprak zemini temizlerdi. Mahalleliye vasiyet…
Sabah yedi buçuğa doğru evden çıktığımda, onu sırtını bahçe duvarına dayamış oturur görüyordum. Belinde saç örgüsü plastik kemer göbeğinin üstüne kadar çektiği iki numara büyük blucinin belini iyice sıkmış, paçalarını itinayla kıvırmış. Sırtında pembe fitilli kadifeden kalın bir gömlek. Adem elması fırlamış kara boynuna kadar, son düğmesi ilikli. Ayaklarında, yine bir iki numara büyük beyaz bir tenis ayakkabısı, sağ teki hafif patlak. Ben apartman kapısından çıkınca, her seferinde, ayağa fırlıyor. Ta arabaya oturup gaza basana kadar, saygıyla, biraz da endişeyle beni izliyor gözleriyle. Varlığının farkındayım, göz temasından kaçıyorum. “Şeere” gelmiş köy çocuklarını bilirim, mesafeyi ayarlayamazlar, sonra kırmayayım delikanlıyı. Ama bakıyorum, hayır, laf atmamı beklemiyor, sadece gözümün ta içine bakıyor, saygıdan gözünü benden ayırmıyor. Dikiz aynasından bakıyorum, arkamdan tekrar sırtını duvara verip çömüyor, sessizce bekliyor.…